Masterclass optimaliseren Eiwitkringloop: Eiwitoptimalisatie in het rantsoen

'Eiwitoptimalisatie in het rantsoen' is een opgeleverd artikel afkomstig van het project Masterclass Optimaliseren Eiwitkringloop.

Eiwitoptimalisatie in het rantsoen

Het percentage eiwit van eigen land kan beïnvloed worden door meer eiwit te telen van eigen land, en door het eiwit wat gevoerd wordt aan de koe beter te benutten. Benieuwd hoe jij het eiwit in jouw rantsoen kan optimaliseren? Geef je dan op voor van de masterclasses.

1. Wat gebeurt er met eiwit in een koe?
Ongeveer 2/3 van het eiwit dat een koe opneemt is onbestendig eiwit. Dit eiwit wordt in de pens omgezet in microbieel eiwit. Voor deze omzetting heeft een koe, naast de hulp van bacteriën, ook energie nodig. Deze eiwitten noemen we darmverteerbaar microbieel eiwit.Het andere 1/3 deel van de eiwitten zijn pensbestendige eiwitten. Dit houdt in dat deze eiwitten niet verteerd worden in de pens. Een koe zet deze speciale eiwitten in de dunne darm om in aminozuren. Deze eiwitten noemen we darmverteerbaar bestendig eiwit. Uiteindelijk worden zowel microbieel eiwit als bestendig eiwit in de darm omgezet tot aminozuren, en geabsorbeerd via de darmwand. Het verschil is echter dat de omzetting bij het ene eiwit de koe veel meer energie kost dan bij het andere eiwit. Deze energie moet dus beschikbaar zijn in het rantsoen. Klaas Coppens van De Heus Voeders vult verder aan: ‘Bij een gebrek aan energie worden de aminozuren verbrand in de lever en gebruikt als energiebron, hierdoor gaan de eiwitbronnen verloren.’

Uiteindelijk wordt darm verteerbaar microbieel eiwit en darm verteerbaar bestendig eiwit bij elkaar opgeteld. Het resultaat hiervan noemen we darm verteerbaar eiwit, oftewel DVE.

‘De aminozuren die geabsorbeerd worden door de darm voorzien de koe in haar eiwitbehoefte voor onderhoud. Voorbeelden hiervan zijn de spierfunctie of immuniteit. Daarnaast worden aminozuren die aankomen in het uier gebruikt als bouwsteen voor melkeiwit’ aldus Klaas Coppens.

Figuur 1. Versimpelde weergaven van eiwitomzetting in de koe (Has Hogeschool, 2016).

2. Hoe zorg je ervoor dat dit eiwit optimaal wordt benut?
Om te zorgen dat een koe eiwit uit het rantsoen optimaal benut is het belangrijk dat er voldoende darm verteerbaar eiwit in het rantsoen zit. Daarnaast moet ook het VEM-gehalte (met name pens-energie) in het rantsoen in verhouding staan met het pens-eiwit. Op deze manier krijgt de koe ook de kans om microbieel eiwit daadwerkelijk om te zetten in aminozuren en zo bij te dragen aan een betere productie.Ben Braakman van Nutrivice benadrukt ook het belang van het gelijkmatig verdelen van voedingsstoffen over de dag. ‘Met name veehouders die weiden kunnen hier problemen ervaren. Overdag staan de koeien buiten en nemen zij met name veel eiwit op. In de avond, wanneer de koeien naar binnen gaan, bestaat het rantsoen vooral uit veel energie. Hierdoor ontstaat het gevaar dat niet al het eiwit optimaal wordt benut.’‘Daarnaast is het zeer belangrijk dat koeien voldoende herkauwen. Door te herkauwen krijgen de bacteriën in de pens steeds opnieuw voedingsstoffen aangeleverd. Hierdoor zullen deze bacteriën zich gaan ontwikkelen waardoor uiteindelijk microbieel eiwit omgezet kan worden in aminozuren. Bovendien zorgt herkauwen voor het recyclen van ureum via het speeksel.

3. Met welke kengetallen krijg jij inzicht in de eiwitvertering?

‘Om een rantsoen te behoordelen op eiwit neem ik naast de eiwitefficiëntie ook het ureumgehalte mee’ vertelt Henry van Ittersum van Eurokoeidee. ‘Vaak zijn boeren te bang voor een te laag ureumgehalte. Ik vraag altijd aan de veehouder of de melkproductie goed verloopt. En of de koe het goed doet. Wanneer een melkveehouder deze vragen beantwoord met ja, weet je dat je je geen zorgen hoeft te maken’.

‘In het kader van kringlopen kijk ik ook altijd naar de RE/kVEM verhouding. Op de bedrijfskringloop wordt je uiteindelijk toch hierop beoordeeld.’

‘Verder vind ik dat een rantsoen aangepast moet worden aan het lactatiestadium. Een koe heeft in de eerste honderd dagen van lactatie veel energie nodig. Al snel voeren we deze koeien te veel eiwit. Een koe in de laatste honderd dagen van de lactatie daarentegen heeft wél een hoge eiwitbehoefte, maar weer een lagere energiebehoefte’.

_______________________

Om het aandeel eiwit van eigen land relatief te verhogen, en om een optimale RE/kVem verhouding te creëren hebben de leden van Nevedi de laatste jaren al hard aan de weg getimmerd. Het aandeel RE in krachtvoer is met ruim 8% gedaald.